UFAK BİR LÜKS

Audemars Piguet’nin yeni Royal Oak Mini’si eğlenceli, flörtöz ve quartz ile çalışıyor. Boyundan büyük bir etki yaratan küçük bir saat o ve Robin Swithinbank’ın üzere, erkekler için mi yoksa kadınlar için mi tasarlandığının konuyla hiç ilgisi yok.

Yazı: Robin Swithinbank

Audemars Piguet için müthiş bir yıl oluyor, yine. Seçkin lüks saat üreticisi, kilometre taşlarıyla dolu geçen bu 12 ay içinde en büyük ödülü aldı; dünyanın en çok satan hip-hop sanatçısı Travis Scott’la iş birliği yaparak “interneti kırdı (broke the internet) ve ardından etkileyici bir CEO’nun yerini bir kadın yöneticiye bıraktığı 2,35 milyar İsviçre frangı rekor gelirle sonuçlanan bir haleflik hikayesi sergiledi. İnsan bu aile şirketinin daha ne kadar yükseleceğini merak ediyor. Çünkü cidden, AP’nin hikayesi daha ne kadar büyüyebilir?

İsviçreli dev AP’nin bir sonraki büyük adımı, çeyrek yüzyıldan uzun süredir ürettiği en küçük saate geliyor: Royal Oak Mini, Gerald Genta’nın fenomen sekizgen silüetini paylaşan, ancak oyuncak boyutuna küçültülmüş bir quartz saat. Enine ölçüldüğünde sadece 23 mm geliyor.

Küçük oranlarına rağmen, saatlere ilgi duyan pek az kişi bu Mini Oak’a hayranlık gösterecek. Bazıları bunu yaratıcı ve kültürel bir şaheser olarak değerlendirirken, başkaları da 1972 tarihli orijinal Royal Oak’un sevgiyle anıldığı gibi “Jumbo” ruhuna sadık olup olmadığını veya bir quartz saatin, geçen yıl GPHG’de fırtına gibi esen 40 fonksiyonlu şaşırtıcı bir süper komplikasyon olan Universelle RD#4 ile tanımlanan Audemars Piguet kanonundaki yerini hak edip etmediğini sorgulayacak.

Dikkat çekici başka sorular da ortaya atılacak: Mini Oak bir kadın saati mi yoksa küçük erkek saati trendinin yeni bayraktarı mı? Bu onu üniseks yapmaz mı? Neden şimdi ortaya çıktı? Bu yıl piyasaya sürülen pek çok saat sosyal, kültürel ve saatçilik özellikleri bakımından Mini Oak’ı geride bırakamayacak. Çünkü böyle küçük bir saate göre, o pek çok şeyi omuzluyor.

Benim onu incelediğim sırada, Mini Oak’un Le Brassus’tan çıkıp modern medyanın kalabalık çukuruna girmesine daha birkaç hafta var ve bu nedenle saat meraklılarının tepkisini ölçmek henüz mümkün değil. Ancak şimdiye kadar görmüş olabileceğiniz üzere, Kendrick Lamar gibi ünlülerin onu takarak saha kenarında oturduğunu gösteren atlanması imkansız pek çok sosyal paylaşım olmasaydı bile ben şu tahminime güveniyorum: Mini Oak uçacak!

Ondan önce, biraz arka plan verelim.

Bazılarını şaşırtabilir ama bu ilk küçük ebat Royal Oak değil. Gerald Genta’nın 1972 tarihli orijinal 5402ST modeli 39 mm’lik ebadıyla kadın bileği için fazla hantal bulunduğundan, Audemars Piguet’nin tasarım direktörü Jacqueline Dimier (1970’lerin ortasında Rolex’ten gelen bir grafik tasarımcı) kadınlar için bir Royal Oak yaratmakla görevlendirildi. Dimier’in sonradan açıklayacağı üzere, bu modeli küçültmek oldukça zor bir işti,“Kasa boyunca uzanan sekiz adet altıgen vida, bezelin oranlarını
ve dolayısıyla saatin bütün estetik dengesini doğrudan etkilediği için büyük bir sorun teşkil ediyor,” demişti. Ayrıca Dimier’in 15,4 mm genişliğinde mekanik bir mekanizma da kullanması gerekiyordu ve bu da tasarım üzerinde daha fazla stres yarattı. Ancak Dimier’in 29 mm’lik versiyonu 1976’da ortaya çıktığında ki kendisi zaman zaman Royal Oak II olarak da bilinir, saat yeni bir paradigma yarattı.

Bu saat şimdiye kadar üretilmiş en küçük mekanik Royal Oak olmayı sürdürürken, Audemars Piguet 1980’lerde pille çalışan quartz mekanizmaları enine boyuna düşünüp tasarımı daha da küçülttü. Quartz kalibrelerin birçok avantajından biri, daha küçük mekanik mekanizmaların laneti olan doğruluktan ödün vermeden küçültülebilmeleriydi. Audemars Piguet 1997’de Royal Oak Mini olarak resmileşecek olan modeli tanıtmadan önce Royal Oak 26 mm’ye ve daha sonrasında 24,5 mm’ye indirilecekti.

Şimdiye dek yapılmış en küçük Royal Oak, 20 mm çapıyla bir peniden biraz daha genişti ve Jaeger-LeCoultre’un 11,5 mm genişliğindeki quartz Calibre 2601’i ile çalışan metal bir kayış üzerinde minik bir mücevherdi. Şirindi ama döneme uygun olarak Spice Girls havası da yayıyordu. Daha da önemlisi, Royal Oak serisindeki daha büyük parçaların dengesini korumasıydı. Tasarımcı Emmanuel Gueit gibi Dimier’in de bu modelin geliştirilmesinde rol aldığı neredeyse kesindir, ancak orijinal çizim imzasızdır.

Mini Oak, Royal Oak’un 25. doğum gününü kutladığı sene piyasaya çıkacaktı. AP duayenlerinin de bileceği üzere bu yıl aynı zamanda ilk Royal Oak tourbillon’un, ilk Royal Oak kronografın ve 44 mm çapıyla bugüne kadar Offshore’dan sonra üretilen en büyük Royal Oak olan ilk Royal Oak Grande komplikasyonun da üretildiği yıldı. Bu modeller AP’nin mekanik becerisini ortaya koyarken, Mini Oak markanın eğlenceli deneyler konusundaki ününü pekiştirdi ve kadın müşterilerinin oranlarını, endişelerini anladığını doğruladı.

Daha büyük ölçekli Royal Oak tasarımları Audemars Piguet’yi ileri taşıyacaktı. 1997’de Royal Oak satışların sadece yüzde 45’ini oluşturuyordu, ancak nihayetinde yüzde 90’ın üzerine çıkacaktı. Ama Mini Oak’un çok daha kısa bir ömrü olacaktı. Audemars Piguet’nin kayıtlarına göre, Mini Oak’un 26 versiyonu olsa da bunların hepsi 1997 ile 1999 yılları arasında üretilmiştir. 23 model ya tek rakamlı hacimlerde ya da “piece-unique” (ağır mücevher setli, gizli saatler vb.) halinde üretilmiş olup toplam üretim 1965 belgelenmiş örneğe ulaşmıştır.

Sonra da çıktığı kadar hızlı biçimde Mini Oak ortadan kayboldu.

Daha otuz yıl geçmemişken, pek çok Royal Oak hayranı Royal Oak Mini’yi bundan dolayı yeni tanıdı. Quartz Royal Oak konsepti de bir o kadar yabancı. Yine de burada mini, quartz ve Royal Oak olarak hala hemen tanınabilen bir saatle karşı karşıyayız.

Royal Oak Mini’nin 23 mm’lik kasası ve kayışı sarı, pembe veya beyaz altın renginde olup içinde Audemars Piguet için adı açıklanmayan bir üçüncü tarafça geliştirilen yeni bir mekanizma olan Calibre 2730 bulunuyor ve bu mekanizma kasanın 23 mm’lik yeni çapını belirliyor. Quartz gibi oldukça üst düzey olan bu mekanizma, daha fazla verimlilik amacıyla zaman ibreleri her 20 saniyede bir ilerletecek şekilde programlanmış. AP’ye göre, insan gözü bu hileyi fark edemiyor, ancak saatin yeni bir pile ihtiyaç duymadan yedi yıl boyunca çalışmasını sağlıyor. Daha fazla verimlilik, kurma kolunun çekilip itilmesiyle etkinleştirilen bir açma/ kapama “anahtarından” geliyor.

Her bir kasa ve kayış, Floransalı mücevher tasarımcısı Carolina Bucci ile birlikte geliştirilen, ilk kez 2016 yılında Audemars Piguet tarafından tanıtılan ve değerli metale parlayan pırlanta etkisi veren bir Orta Çağ çekiçle dövme tekniği kullanılarak markanın “Frosted Gold” süslemesiyle tamamlandı. Bunun ötesinde, bildik Petite Tapisserie kadran deseni, 12 konumun tamamına uygulanmış saat imleri ve önceki Mini Oak’ta (ve aslında Dimier’in 1976’daki tasarımında) görülen 12’deki “AP” yerine tam bir logo var.

Bütün bu unsurların dışında, birtakım çok önemli sorular da var. Royal Oak Mini bir kadın saati mi? Neden quartz? Ve neden şimdi üretildi?

Audemars Piguet’nin Miras ve Müze Direktörü Sébastian Vivas, markanın Le Brassus merkezindeki ofisinde konuşurken, Mini Oak’un geri dönüşü için üç neden sıralıyor,“Minyatürleştirmenin yeniden canlanması, quartz inovasyon çağına dönüş ve 1990’ların süper yaratıcı ruhuna bir gönderme,” diyor.

Vivas, minyatürleştirmenin horolojinin eski bir dalı olduğunu ve 16. yüzyılın başlarında manüfaktürlerin Avrupa aristokrasisinin üyeleri için mekanizmaları yüzüklerin içine sıkıştırdığını belirtiyor. “Bir mekanizmanın boyutunu küçültmek, komplikasyon ekleyip hassasiyeti artırmak kadar zordur,” diye belirtiyor.

Bu aynı zamanda çok AP’ye has bir şey. Marka, 20. yüzyılın başlarında İsviçreli komşusu LeCoultre ile daha küçük mekanizmalar üretme konusunda bir zeka savaşına girmiş, küçüklük rekoru pek çok kez ikisi arasında el değiştirmiş ve sonunda bugün hala Jaeger-LeCoultre tarafından dünyanın en küçük mekanik mekanizması olarak lanse edilen 1929 tarihli Lilliputian Calibre 101 ortaya çıkmıştır. Vivas’ın tahminine göre Calibre 2730, quartz da olsa minyatürleştirme hikayesinin devamı niteliğinde. Bir de quartz inovasyonuna selam gönderiyor. Vivas, AP’nin 1970’lerin ortalarında quartz ile uğraşmakta hızlı davrandığını, ancak her zaman büyük bir inançla hareket etmediğini hatırlatıyor. Şirket 1980 yılında, quartz Calibre 2510 ile çalışan dikdörtgen Royal Oak Model 6001’i tanıtan bir reklam yayınlayarak böyle bir şeyin “kabul edilebilir” olup olmadığını sormuştu.

“Bu, minyatürleştirmenin yeniden canlanması, quartz inovasyon çağına dönüş ve 1990’ların süper yaratıcı ruhuna bir selam.”

AP, 1990’ların başında 11 quartz kalibre daha tanıtacaktı. Ancak Mini Oak’tan sonra alıcıların ve
saatçilik kültürünün lüks mekaniklere yönelmesiyle gelişim yavaşladı. Bu yılki Calibre 2730, 1997’den bu yana Audemars Piguet’den çıkan sadece üçüncü quartz kalibre ve Vivas’ın dediği gibi, çağın ve orijinal Royal Oak Mini’nin gündem belirleyen ruhunu yakalıyor.

Mekanik saatçiliğin süper güçlerinden birinin quartz’a dönüşü belli bir anlam taşıyor: “Royal Oak: From Iconoclast to Icon” kitabının yazarı Bill Brince’e göre bu değişimin sürekliliğine işaret ediyor, “70’ler ve 80’lerde şık saatlerin her şeyden önce cazibeleri için seçildiği o zamanlara geri dönülüyor,” diyor. “Milenyumdan sonra daha mekanik bir teknik çağa girdik ve mekanik saat sektörü, önemini yeniden kanıtlayarak teknolojik beceri hedefledi, dolayısıyla daha büyük saatler ortaya çıktı. Ancak artık bu dönemin sonundayız. Zevk ve modaya uygunluk, saat üreticilerinin tasarım düşüncelerinde kendine yeniden yer buluyor.”

Daha da önemlisi, tüketicilerin mekaniğe karşı ilgisi azalıyordu. Dimepiece’in kurucusu ve New York’ta yaşayan kreatif danışman Brynn Wallner, Mini Oak’tan bahsederken, “Quartz olması umurumda değil,” diyor. “Eğlenceli, feminen ve takılabilir. Quartz mekanizmaya sahip olması çığır açan bir tasarım olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Hala o prestije, mirasa ve kültürel etkiye sahip.”

Quartz’ın saatçilik dünyası üstündeki etkisi bir süredir artmakta. Sektörün son yıllardaki en tantanalı anlarından ikisi Omega MoonSwatch seli ile TAG Heuer’in Kith Formula 1 iş birliğinden kaynaklandı; her ikisi de bir saatin nasıl çalıştığından çok nasıl göründüğüyle ilgilenen bir kitleyi çekmek için başarılı mevcut tasarımlardan ve retro çağrışımlardan faydalanan quartz hikayeleriydi.

Başka bir yerde, Cartier’nin büyüme atağı her şeyini “montres de forme” saatlerine yani Tank, Panthère, Santos, Baignoire’ya borçluyken, artık efsanevi olan Yüksek Saatçilik Departmanı’nın külleri çoktan uçup gitti. Üst düzey mekanik saatlerden oluşan bir denizde, neredeyse komik derecede küçük Tank Mini, 16,5 mm’lik bir kasanın içine gizlenmiş quartz mekanizmasıyla bu yılki Watches and Wonders’ın en büyük olaylarından biri oldu. Ve Patek Philippe’nin dikdörtgen Twenty~Four’unun da quartz ile sonsuza kadar mutlu mesut çalıştığını unutmayalım.

Wallner çıtayı yükseltiyor, “Medya odağı bütün genç ve güzel kızlar Cartier quartz takıyor,” diyor. “Mesela Met Gala’ya bakın. Ünlülerin öne çıkmak için saate ihtiyaçları var. Ama görünüş için, içeriği için değil.” Mini Oak’un cinsiyetiyle ilgili tartışmalar yükseldiğinde, “saat saattir” diyerek cinsiyet ayrımı gözetmeyen saatleri savunan sesler son yıllarda daha da yükselmeye başladı. Bu, Timothée Chalamet, Austin Butler ve Bad Bunny gibi kırmızı halı gediklilerinin zevkleriyle destekledikleri bir hareket; bunların hepsi son zamanlarda orijinalinde kadın saati olarak tasarlanan ve pazarlanan mini saatlerle spor yaparken yakalandı – böylece erkek arkadaş saati mecazının tutuculuğu tersine çevrildi ve aynı zamanda cinsiyetçi olmayan bakış açısı itibar kazandı.

Audemars Piguet ise tasarımının 19. yüzyıl kadın saatleriyle, Dimier’in çalışmalarıyla ve 1997’deki Mini Oak’la olan bağlantılarını tanıtımlarında ince ince işlemesine rağmen, yeni Mini Oak’u açıkça bir kadın saati olarak tanımlamaktan kaçınıyor.

Wallner, “Herkes için bir saat satın alabileceğinize dair bir anlayış olduğunu bilmek güzel,” diyor. “Ancak bazı markalar için bir saatin üniseks olması mutlu bir tesadüf, kadınlar için saat yapmak zorunda olmadıklarını gösteren bir mecburiyetten kaçış hali.

Şöyle devam ediyor, “Bunun kadın saatleri için varoluşsal bir kriz oluşturmasından endişe ediyordum, çünkü hala kadınlar için tasarlanmış saatlere, ebada, orantıya ve rahat bir şeye ihtiyacımız var. Bu küçük parçaların yeniden canlanması gerçekten güven verici, çünkü markalar artık önce tüketiciyi, önce kadınları önemsiyor. Eğer erkekler de satın almak istiyorsa harika, ama bu büyük bir kitle için geçerli olmayacak. Bu saat kadınlar için. Bu üniseks anlatının üstün gelmesine izin vermemeliyiz.”

Bütün bunlar bir araya geldiğinde, Royal Oak Mini bir zamanlar tanımlandığı gibi dekoratif bir kokteyl saatinden çok daha fazlasını ifade ediyor. Aynı zamanda o, bariz şekilde Audemars Piguet. Prince’in dediği gibi: “AP geleneksel olamaz: Her zaman tutarlı bir dikkat çekicilik barındıran şeyin peşindedir.” Ve Royal Oak’un 23 mm’lik quartz versiyonunu üreterek, bir kez daha dikkat çekici olanı başardı.