ÇOCUK OYUNCAĞI

Küreselleşmeyle birlikte sanat sahnesinde ortak bir çocukluk dilinin oluştuğunu söylemek mümkün mü?

Yazı: Merve Ünsal

Güncel sanat alanında çocukluk ve çocuk oyuncaklarının nasıl kullanıldığına bakıldığında, siyasi ve çağın aciliyetli konularının öne çıktığını gözlemliyoruz. Ala Younis’in en son Şarjah Sanat Vakfı’nda gösterilen Kurşun Askerler (2018) projesi, işin isminden de anlaşılacağı gibi gerçek boyutlarında üretilmiş yüzlerce kurşun askerden oluşuyor. Aslında kurşun asker endüstrisinin iki dünya savaşı arasında zirveye ulaşması, Orta Doğu’nun haritasının yeniden ‘çizilme’ sürecine tekabül ediyor. Orta Doğu’nun şu anki ordularının henüz oyuncak asker setlerinde üretilmemiş olduğunu not düşen Younis, orduların geçmişteki hallerini, ancak keşfedebildiğimize de böylece dikkat çekmiş olur. Kurşun Askerler, bugünkü Ortadoğu’daki savaş eylemlerine dahil olan veya bunlara maruz kalan dokuz orduyu tasvir ediyor. Kurşun Askerler, figürlerden oluşan bir yerleştirme, yayın ve sergi projesi olarak ortaya çıktı. İşin bir parçası olan yayında, 2012’de yayınlanan verilere göre orduların geniş mevcudiyetini, resmi ve gayri resmi savaşçıların ordudaki varlığını araştırılıyor. 2011’deki 12’nci İstanbul Bienali’nde de gösterilen Kurşun Askerler binlerce figürün sergi mekanında yer almasıyla, veri ile algı arasındaki ilişkiyi görünür kılıyor. Yukarıdan bakılabilecek seviyeye yerleştirilmiş olan askerlerin çokluğu bir taraftan bu figürlerin üretilmesi sürecindeki müthiş zanaate dikkat çekerken, diğer taraftan neye baktığımızın farkına varmak adına derin bir gerginlik yaratıyor. Her askerin aynı zamanda bir şiddet ve kırılganlık sembolü olması, Younis’in birçok kez gösterilmiş olan bu işinin değişen dünya konjonktürlerinde etkili bir barış yanlısı söylem oluşturmasını sağlıyor.

Terence Koh’un 2004’te yaptığı Michael Jackson işi iki adet çikolatadan yapılmış 14 inçlik Michael Jackson figüründen oluşuyor. Jackson’ın Thriller ve Beat It kostümlerini giydiği figürlerin çikolatayla kaplı olması, figürlerin zaman içinde beyazlaşması demek. Michael Jackson’ın bedenini ve ten rengini dönüştürme sürecine atıfta bulunan bu iş, aynı zamanda kısa sürede tüketilen çikolata oyuncaklarının da zamanla ne hale gelebildiğini gösteren bir deneme. Jackson’ın deri hastalığının yenebilir bir malzemeyle temsil ediliyor olması ünlü figürlerle olan tüketim ilişkimizi de ifşa ediyor. Kendi bedenini adeta tüketilebilir bir nesne olarak sunan Jackson’ın yenebilir kopyaları, özellikle günümüz Instagram kültüründe yemek ve ünlü fotoğraflarının bir arada aktığı düşünüldüğünde, farklı bir anlam kazanıyor. Younis’in endüstriyel üretimle çoğalttığı asker figürlerinin aksine Jackson’ın biricik bedeninin sadece iki kere çoğaltılması ama yenebilir olması, kamusal alandaki farklı bedenlerle farklı ilişkiler kurulduğuna da işaret ediyor.

Yazının devamını QP Women No:3’de 194. sayfadan itibaren okuyabilirsiniz.