MONET Mİ YOKSA MANET Mİ?

Soyadları ve resim teknikleri birbirine benzese de empresyonizmin doğuşunda payı olan iki farklı ressamdan bahsediyoruz. Édouard Manet ve Claude Monet’nin arkadaşlıkları ve birbirlerine benzeyen tablolarını inceliyoruz.

Farkın bir ‘o’ ve ‘a’ harfinden çok daha fazlası olduğunu size kanıtlayacağız. Ama tüm bu açıklamalardan önce hikayenin en başına dönmemiz gerekiyor. Yani tüm bu tanışıklığın başladığı Salon de 1865’e. Her sene Académie des Beaux-Arts tarafından gerçekleştirilen ve tüm ressamların en yeni işlerine yer verilen sergide, ilk kez resimlerini gösterecek olan Claude Monet ve skandala sebep olacak olan Olympia tablosuyla Édouard Manet soyadı benzerliği sebebiyle karıştırılırlar. Manzara resimleri yüzünden tebrik edilen Manet’nin o sene sergide bu tip işlerinin olmaması ve alfabetik sıralamada yanında Monet soyadlı bir kişinin eserlerinin bulunması ile ressamın kafasında bir ampul yanar. Sahi kimdir bu Monet? Manet’nin kariyerinin çok daha eski olduğu düşünüldüğünde, ressam hafif bir küçümseme ile komşu sanatçının işlerini inceler. Ama asıl küçümseyici bakışlar, Olympia tablosu sebebiyle kendisine atılacaktır.

Olympia, nude bir tablo olsa da bu tip resimlerin şok yarattığı çağ atlatılmıştır. Tablonun, Salon de 1865’de bu kadar olay yaratmasının asıl sebebi ise Olympia’nın izleyici ile göz teması kurması, kimliği ve mesleği ile barışık bir fahişe olmasıdır. Bu tablo ile nude eserlerin perspektifi değişir: Nudizm artık sadece kutsal çerçevede Tanrılaştırılan mitolojik karakterlere ait değildir. Manet’nin ilk büyük eleştirisini, Monet’nin de ilk övgülerini aldığı bu sergi, iki sanatçının yollarının kesişmesine sebep olur. Bu noktadan sonra Monet’nin maddi ve manevi gücünde Manet’nin büyük etkisi olduğu ise bir gerçek. Monet ile başladığı varsayılan empresyonizm aslında Manet ilhamı ile start almış bir akım. Dolgun vuruş ve beklenmedik kontrastları tuvallere entegre eden ressam, inovatif tekniklerle gündelik konulara yer verdiği resimleri ile yeni jenerasyon ressamların da vizyonunu genişletmesine sebep olmuştur. Kendisini hiçbir zaman bir empresyonist olarak görmeyen Manet, mitolojik dünyadan ayrılıp resimlerde aktarılmayan günün getirdiklerini de beyaz kanvasa çizmeyi akıl eden ilk ressamlardandır.

Zaman çizelgesinde 1860’ın ikinci yarısında ilerlerken, empresyonizmin asıl doğum tarihi olarak kabul edilen 1869’da, Manet yerine Monet ve Renoir’ın isimlerinin geçmesinin sebebi ise birbirine çok benzeyen ve aynı isimde La Grenouillère adlı tablolarından ötürü. Realizmden kopup gördüklerini tümüyle işlerine aktarmaktansa, gözlerini kapadıklarında akıllarında kalan renkleri amorfa yakın formlarda tuvale aktaran iki ressam, doğanın hareket halinde oluşunu görüntü ile birebir ilişki kurarak kanıtlamayı seçtiler. Bu noktada Monet, duygularını da kromatik bir dilde anlatmayı akımın janrına sokar. Manet ise realizmi ve dolgun fırça darbeleriyle yoluna devam etse de bu akımın kucaklandığını gördüğü anda işlerinde flu bir tekniğe kaymaya başlar. Sonuçta kabul edilmek hayatta kalabilmek adına şarttır.

İşte bu durum Monet-Manet karşılaştırmasında, Monet’nin galip olduğu çoğunluğa ait bir algıyı da beraberinde getiriyor. Manet, bütün bu empresyonist gruptan yaş ve tecrübe olarak daha olgun, resimleriyle bu kadronun eline fırça almasına sebep olmuş bir ressam. Aynı zamanda realist bakış açısıyla yarattığı ve tek oturumda tamamladığı resimlerdeki at once tekniğini doğanın hızına adapte etmek için kendi resimlerinde kullananlar ise empresyonizmin Monet, Renoir gibi genç ressamları. Nitekim 1860’da bu ressamlara Café Guerbois’daki stüdyosunu açan da ta kendisi. Temel ayrımın Manet için nesne, Monet içinse renk olduğu şeklindeki odak değişimi ile bu karmaşık karşılaştırmanın içinden çıkabilirsiniz

Konuyu, kronolojik bir perspektifte incelediğimizde doğru verilere ulaşsak da bu durumun arkadaşlıklarına zarar vermediğinin kanıtı olarak size kapaktaki resmi sunarak yazıyı tamamlıyoruz. 1874’te Manet’nin Monet için bulduğu Argenteuil’de evde, fırçaya aldığı tablo, ressamın yardımlarıyla mutlu bir aile kuran Monet’nin, Manet tarafından tuvale aktarılmasıdır. Ressam, arkadaşının eşinin ve oğlunu çizerken, tabloya arkadaşı Monet’yi de ekleyerek bu mutluluğu empresyonizme kayan bir realizm ile çizmiştir.

Resim kredisi: Édouard Manet: The Monet Family in Their Garden at Argenteuil, 1874