YUGOSLAV BRÜTALİST KİMDİR?

MoMA, Amerika’yı eski Yugoslavyalı mimarlar ile tanıştırma faslında biraz geç kalsa da “Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia, 1948-1980” sergisi arayı kapatacak gibi görünüyor.

Yugoslavya dağılalı çok oldu ama 1943–1992 döneminden kalan mimari yapıların bazıları hala ayakta ve brütalizmin en çarpıcı örneklerini oluşturmakta. Kapitalist batı-sosyalist doğu arasında sıkışmış olan Güney Slavistan nam-ı diğer Yugoslavya mimarları da kendilerince bu tezatlıktan beslenmenin bir yolunu bulmuşlar. Sosyalist mimari ile batının önermelerinden yola çıkıp gökdelenlerden referansla kendi dillerini brütal bir referansla oluşturmuşlar.

Brütalist “social-condensers” olarak adlandırılan bu mimari akımın, radikal farklılık ve hibrid görüşlere bir manifesto şeklinde ortaya çıktığı bilinmekte. Yugoslavya’nın kuruluşundaki idealizmin bir nevi mimariye yansıması olarak kabul edilebilecek hareketin en güzel örneklerini şimdi New York Museum of Modern Art’taki “Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia, 1948-1980” adlı sergide görmek mümkün. Sosyalist ülkenin önde gelen mimarlarının uluslararası izleyiciye takdim edildiği seçkide, göz ardı edilen bir dönemden fotoğraflar müzeyi süsleyecek. Günümüzde bu yapılar sadece Yugoslavya’yı değil; tüm dünyayı etkisi altına almış durumda.

“Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia” da adından anlaşılacağı üzere, özellikle 1948-1980 arası döneme odaklanarak büyük ölçekli şehirleşmenin, günlük hayatta teknolojinin, tüketim toplumunun, anıt ve anmaya dair en özel örneklerin global bir özetini ziyaretçileri için arşivlerden çıkarıyor. Bogdan Bogdanović, Juraj Neidhardt, Svetlana Kana Radević, Edvard Ravnikar, Vjenceslav Richter ve Milica Šterić’in mimari perspektiflerini incelemek isteyenlere şiddetle tavsiye ediyoruz.