TOTE BAG ÇIKMAZI

Tipografi, renk ve fonksiyon, kanvas aracılığıyla entelektüel yansımalara sebep olursa…

Cinsiyetsizlik nosyonu bir süredir modanın trendlerini belirliyor olsa da ayrımlardan vazgeçmek tahmin ettiğimiz kadar kolay olmuyor. Yüzyıllardır kadın ve erkek giyim tarzlarına atfedilen tasarımların yer değiştirmesi tabii ki markaların attıkları adımlarla ilerleme kaydediyor. Kadın koleksiyonları erkek gardırobundan ödünç parçalar alırken bu durum garip bakışlar yerine kişinin temsil ettiği duruşu savunuyor. Ancak senaryoda roller değiştiğinde, erkek kıyafetlerinde normalin dışına çıkıldığında, maskulenliğinden ödün veren erkek alay konusu olabiliyor. Ya da olabiliyordu. Zira pandemi ile birlikte değişen değerlerin arasında modanın erkeklere dayattığı (belki de tam tersidir) stil kalıpları da var. Gucci MX ile cinsiyetsiz tavrını takınarak, kıyafetlerle olan diyaloğumuzun vücudumuzla ve davranışlarımızla alakalı olduğunu dile getiriyor. Kısacası modanın ön yargılardan arındırılmış olması gerektiğine dair bir manifesto yayınlıyor.

Ancak sosyal dogmaları yıkmak ne yazık ki kolay olmuyor. Öyle ki en basit bir tasarım, çantalar, form ya da renk skalası gözetmeksizin kadın ve erkek olarak ayrılmaya devam ediyor. Friends’in ilk sezonlarında Joey’nin taktığı çanta ile birlikte giderek feminen bir hal alan davranışları, aslında tam olarak bu stereotipi açıklıyor. Çanta ve kadın eşleştirmesine karşın erkeklerin tıka basa doldurduğu ceplerine alternatifler de üretiliyor elbet. Artık erkekler de alay konusu olmadan ya da feminen etiketine maruz kalmadan çanta takabiliyor ancak Urban Dictionary cinsiyet vurgusunu yeniliyor. Manbag tanımını cüzdana benzeyen erkek çantası olarak yapıyor.

Madalyonun bir diğer tarafın da ise herkesi ortak bir fikirde buluşturacak bir tasarım var. Yaş ve cinsiyetin fark etmediği ve günün sonunda hakkınızda ortaya atılacak düşüncelerin var olmadığı, tote bag. Pamuk veya kanvas gibi farklı materyallerdeki bu çuvalımsı tasarım, uzun süredir üretiliyor. Öyle ki tote bag ilk kez, yeniden, ev kadınları için suya dayanıklı buz torbası fikri ile L.L. Bean tarafından tasarlanıyor. Ancak çok geçmeden kadınlar bu çantaların sadece buz için olmaması gerektiğini düşünüyor ve çantaları her türlü kullanıma açıyor.

80’lerdeki New York ve moda etkileşimini sadece dad jeans, denim ve polo tişörtlerle sınırlandırırsak tote bag’lere haksızlık etmiş oluruz. Yaratıcılık konusunda kitle tanımlamalarını The Strand yeniden revize ediyor ve “18 miles of books” sloganı ile tote bag’ları birer pazarlama aracı haline getiriyor. Bir diğer taraftan Strand’ın şahsi nitelikleri ima eden pamuklu çantaları kişiselleştirilmiş bir ifade olarak tanımlanabilir. Zira insanlar, minimalist ve pratik kullanımın yanı sıra bez çantaları bir sembol olarak kullanmaya başlıyor.

80’lerin New York’undan 2014’e geldiğimizde ise insanların kollarında artık New Yorker’in klasik tasarımını görmeye başlıyoruz. Dergi aboneliğiyle dağıtımı başlayan ve gün sonunda popüler kültürün favori aksesuarı haline gelen New Yorker’in tote bag’leri 2017’in “it” çantası olarak da görülüyordu. Eminiz ki mütevazı bir tote bag’ın 2017’in en çok beğenilen çantalarından biri olacağını hiçbirimiz düşünmemişizdir. Öte yandan aradan geçen zamanın çok da bir şey değiştirmediğini dile getirsek yanılmış olmayız. İnsanlar New Yorker’in çantalarını bir moda ifadesinden çok kültürel işaret olarak yorumluyor. Bir dergiye üye olduğunuzu doğrudan söylemek yerine sadece kolunuza taktığınız basit bir bez çanta ile kişisel olarak kültürel bir sermayeye sahip olduğunuzu dile getirmek mümkün hale geliyor. Sadece tote bag için dergiye üye olanların hala kargo beklemesi de günümüzün sosyolojik dilemmalarından biri. Zira tote bag dahil bütün tasarımlar sadece göründüğü kadarından ibaret değil. Gerçek olan, ifade ettiği yahut etmeye çalıştığı ideolojinin taşıdığı anlamda.

Çantaların üzerindeki motiflerin bu denli mühim olduğu bir dönemde, moda markalarının özellikle tote bag’e yoğunlaşmaları doğal karşılanabilir. Erkeklerin cüzdan benzeri çanta tasarımlarına daha geniş bir hacim sunan ve rahat kullanımı ile bez çantalar logomania akımını takip ederek 90’lı ve 2000’li yıllara da bir nevi gönderme yapıyor. Dior, Off-White, Maison Kitsuné ve Jil Sander örneklerinde olduğu gibi. Bir diğer taraftan tote bag’lerin çevre dostu olduğunu, en azından plastiklere nazaran, düşünsek de pamuk üretimindeki su kullanımı devreye giriyor. Birçok isim pamuklu çantalarının üretimini değiştirmeyi tercih ediyor; Aesop, torbalarının bileşimini 60-40 oranında geri dönüştürülmüş ve organik pamuk karışımına çeviriyor. Sembolik ya da tamamen sizi tarif eden bir tote bag olsa da gün sonunda her bir başlıkta olduğu gibi dengeyi sağlayabilmek önemli.