RAHAT YÜRÜME POLİTİKASI
Kişiye özel ayakkabı yapımı, uzun süreli bir performans sanatı mı? Bespoke shoemaking, namı diğer kişiye özel ayakkabı yapımı, kişiselleştirmenin altın çağını yaşadığı 21. yüzyılda yeniden masaya yatırılsa da 1200’lü yılların artisanal ustalık eseri olarak ortaya çıkıyor. Rutin bir ihtiyaç olarak baş gösteren bu durum, geçen uzun süreç sonunda bugün, lüks kategorisine kenetlenmiş bir deneyim olarak karşımızda.
Kimine göre Cindirella’nın, iş etiğinden ve çalışkanlığından mütevellit, kaderin de ufak dokunuşuyla elde ettiği başarısının sonucu olarak huzuruna sunulan bir parça; kimine göre vücut dilinizden attığınız adıma kadar tavır ve davranışlarınızı etkileyen, hatta onları hakimiyeti altına alan en önemli tasarım objesi. Ama işin aslı ve ilginci, moda sektörünün yükselen trendlere göre hazırladığı ayakkabı tasarımlarının, sizin stilinizi belirlemesi. Kabul gören kalıplar doğrultusunda, vücut dilinizi tayin ettiği iddia edilen parçalar üzerinde söz söyleme hakkınız olmadan seçim yapmak, duruşunuzu tahmin ettiğiniz kadar net bir şekilde yansıtmayabilir. Eğer bu duruma bizim baktığımız yerden bakıyorsanız, ayakkabınızın sadece size özel olması gerektiği konusunda mutabıkız demektir.
Kişiye özel ayakkabı üretimi dendiğinde gözler Britanya adasına çevriliyor. Zira her ne kadar 18. yüzyılda sipariş üzerine yaygınlaştığı düşünülse de bespoke kavramı aslında bu topraklarda, 1200’lü yıllarda doğuyor. 1272’de kurulan, adını da İspanya’nın en önemli deri manüfaktür bölgesi Córdoba’dan alan The Guild of Cordwainers, ayakkabı imalatını bir lonca çatısı altında toplayarak hayata geçiyor. Yapım faaliyetlerini domine eden lonca, sadece bununla sınırlı kalmayıp aynı zamanda üreticinin ve zanaatkarların ticari kaygılarını da kontrolü altında tutarak Britanya’nın farklı ülkeler arası ticaretini denetliyor, satış fiyatını sabitliyor ve zanaatkarların kendini geliştirebilmesine fırsat sağlıyor. Hal böyle şehirde kişiye özel ayakkabı konseptinin temelleri atılıyor ve İngiltere, söz konusu alanda diğer ülkelere kıyasla işe avantajlı bir başlangıç yapıyor.
Bespoke ayakkabı üretimi, Goodyear Welting adındaki teknik ile giderek yaygınlaşıyor. Her ne kadar bu yöntem 15. yüzyılda Britanya adasında keşfedilse de uygulamaya altın çağını yaşatanlar Amerikalılar oluyor. Ayakkabının iç astarını, dışındaki deriyi ve kenarını tek bir şeritte birbirine dikmeyi mümkün kılan teknik, oldukça sağlam ve estetik açıdan da dikkat çekici bir tasarım ortaya çıkmasına fırsat veriyor. Bu şekilde üretilen ayakkabılar, diğerlerine nazaran daha pahalı. Ancak dikkatlice kullanıldıklarında ve iyi bakıldıklarında ederi, alınan paranın karşılığını fazlasıyla veriyor. Bugün bespoke ayakkabı yaptırmak istediğinizde hala bu yöntemin kullanıldığını göreceksiniz. Tekniği takip eden yıllarda, özellikle seri üretimin ve dikiş makinesinin keşfiyle, kişiye özel üretim daha az ilgi görmeye başlamıştı.
Yazının devamnı okumak içn QP:21’in 95. sayısını açabilir, sayı elinizde mevcut değilse ise abone almak için ise abone@qpmagtr.com adresine mail atabilirsiniz.