TÜKETİCİ DEĞİL, ÖĞRETİCİ MODA

Yumurta ve tavuk ilişkisi. Başından beri hep böyleydi. İnternet ve ucuz giysi piyasasının yeryüzünde alışveriş delisine dönüştürmediği tek bir insan kalmayıncaya kadar yola devamdı.

Yazı Zeynep Yener

Bir ihtiyaç doğduğunda değil, her saniye alışveriş yapmanın normalleştirildiği zamanlardan geçiyorduk. Bir sonraki sezon demode olacağına bahse gireceğimiz tasarımlara iddialı rakamlar ödemek; yok eğer o kadar ödemek istemiyorsak, aynı tasarımın hızlı moda zincirlerinden birine düşmüş ucuz versiyonunu, kötü şartlarda işçi çalıştırılarak ve sentetik malzeme kullanılarak üretildiklerini bile bile sahiplenmek, mübahtı. Ortada, alanlar ve satanların eşit oranda mutlu olduğu bir tablo vardı ya da o tablo bize öyle duruyor gibi geliyordu.

Son yıllarda çevre ve insan sağlığı bilincinin yeni bir tüketici motivasyonuna dönüşmesi ve bir şeyleri değiştirmeye başlaması, uzun süredir içten yakmalı bir mutsuzluk olduğunun göstergesi. Hazır giyim üretim ve tüketiminin ihtiyaçtan kat kat fazla olmasının iklim krizindeki payını protesto eden zihniyet, bir yandan da bizi endüstrideki mevcut işleyişin, aslında her iki tarafın da hayrına olmadığı gerçeğiyle yüzleştiriyor.

Bilinçli tüketici nüfusundaki gözle görülür artış, hazır giyim endüstrisinin ‘hızlı moda’ modelini piyasadan silmiş değil elbet. Zara ve muadillerini bünyesinde barındıran Inditex’in kurucusu Amancio Ortega, hala Forbes ve Bloomberg’in dünyanın en zenginlerini sıraya dizdikleri listelerde en üst basamakları işgal ediyor. Kitleleri bir anda bir süredir devam eden alışkanlıklarından vazgeçirmek, o kadar kolay iş değil zira. Sosyal medya çağında, her yeni güne ‘bakın, bugün ne giydim’ paylaşımları ile başlayan bir jenerasyon için ‘ucuz olsun ama yeni olsun’ hala bir motto. Bir noktada niceliğin, nitelikten daha önemli olmasının önüne geçilemiyor.

Hızlı modanın karşısında; bedelleri yüksek, beden seçenekleri sınırlı ve üç ay sonra tedavülden kalkmak üzere tasarlanan giysilerden ibaret bir müesseseye dönüşmüş olan ‘yüksek moda’ lakaplı bir başka dev endüstri duruyor. Aslında bugünün alım gücü yüksek tüketicisi, giyim kuşam harcamalarını sanata, seyahate ve teknolojiye yöneltmeye de başladı. Yine de günün modasından geri kalmayı aklından bile geçirmeyen çoğunluğun kredi kartı ekstreleri, LVMH Grubu’nun başkanı Bernard Arnault’yu, Amancio Ortega’nın da adının geçtiği o listelerde ikinci sıraya yerleştirmeye yetiyor.

Yazının devamını QP No:28’de 62. sayfadan itibaren okuyabilirsiniz.